[ Pobierz całość w formacie PDF ]
jest nieporównywalne. Zawiodły na całej linii ogólne prognozy opierające się na dotychczasowych
eksperymentach .
P. W. Bridgman ujął to nawet mocniej:
Fizycy przeszli kryzys intelektualny spowodowany odkryciem pewnych faktów
wykazanych eksperymentalnie, jakich uprzednio nie przewidzieli i jakich nie uważaliby nawet za
możliwe .
Upadek nauki klasycznej rozpoczął się de facto z odkryciem przez Roentgena promieni X
w roku 1895. Była to pierwsza wyrazna wskazówka, iż obraz wszechświata przyjmowany w
ramach zdrowego rozsądku nie jest zgodny z rzeczywistością. Promienie X - sama nazwa
odzwierciedla konfuzję zarówno naukowców, jak i laików - mogą przenikać przez ciała stałe tak,
jak światło przez szklaną szybę. Nikt nigdy nie wyobrażał sobie ani nie przepowiedział czegoś
podobnego. Nawet najśmielszy prorok nie zasugerował, . że można będzie zajrzeć w głąb
ludzkiego ciała i tym samym zrewolucjonizować medycynę i chirurgię.
Odkrycie promieni X było pierwszym wielkim włamaniem się do królestwa, do którego
umysł ludzki dotąd się nie zapuszczał. Była to zaledwie jaskółka zwiastująca jeszcze większe
rewelacje - radioaktywność, wewnętrzna strukturę atomu, teorię względności, teorię kwantów,
zasadę nieoznaczoności...
Reasumując, wynalazki i urządzenia techniczne naszego współczesnego świata można
podzielić na dwie ściśle określone kategorie. Z jednej strony - maszyny, których działanie byłoby w
pełni zrozumiane przez każdego wielkiego myśliciela starożytności. Z drugiej - te, których
najtęższe głowy starożytności nie byłyby w stanie pojąć. Nie tylko zresztą starożytności - obecnie
wchodzą w użycie urządzenia, które mogłyby przyprawić o chorobę umysłową Edisona czy
Marconiego, gdyby usiłowali zgłębić ich działanie.
Chciałbym poprzeć to stwierdzenie przykładami. Gdybyśmy zademonstrowali nowoczesny
silnik dieslowski, samochód, turbinę parową czy helikopter Beniaminowi Franklinowi,
Galileuszowi, Leonardowi da Vinci lub Archimedesowi - lista obejmująca dwa tysiące lat - każdy z
nich bez trudu zrozumiałby ich działanie. Leonardo, prawdę mówiąc, rozpoznałby niektóre ze
swych szkiców. Wszyscy czterej uczeni byliby zaskoczeni tworzywem oraz wykonaniem, które
wydawałoby im się magiczne w swej precyzji, ale po otrząśnięciu się ze zdziwienia, poczuliby się
niemal w domu - dopóki nie zagłębiliby się zbytnio w układy pomocnicze oraz elektryczne.
Załóżmy teraz, że pokażemy im telewizor, komputer, reaktor jądrowy, radar. Abstrahując
od złożoności tych urządzeń, ich poszczególne elementy składowe będą niezrozumiałe dla
człowieka nie urodzonego w dwudziestym wieku. Jakikolwiek byłby poziom jego wykształcenia
czy inteligencji, nie posiadałby on struktury umysłowej będącej w stanie pojąć wiązkę elektronową,
tranzystory, rozszczepienie atomu, prowadnice falowe czy lampy elektronowe.
Trudność, niech mi będzie wolno raz jeszcze powtórzyć, nie leży tu w złożoności. Niektóre
z najprostszych nowoczesnych urządzeń byłyby najtrudniejsze do objaśnienia. Najlepszym
przykładem jest tu bomba atomowa (a przynajmniej jej wczesne modele). Cóż może być prostszego
od zetknięcia dwóch bryłek metalu? A jak wytłumaczyć Archimedesowi, że rezultatem byłoby
zniszczenie znacznie większe, niż to, którego dokonały wszystkie wojny między Trojanami a
Grekami?
Załóżmy, że ktoś z nas uda się do uczonego z końca dziewiętnastego wieku i powie mu:
Proszę, oto są dwa kawałki metalu zwanego uranem 235. Jeśli będzie pan je trzymał osobno, nic
się nie wydarzy, lecz jeśli zetknie je pan raptownie, wyzwoli się tyle energii, ile można jej uzyskać
w wyniku spalenia dziesięciu tysięcy ton węgla . Bez względu na swą dalekowzroczność i
wyobraznię, nasz prawie współczesny uczony odrzekłby: Ależ to kompletny nonsens! To magia, a
nie nauka. Takie rzeczy nie mogą się zdarzyć w świecie realnym! Około roku 1890, gdy istniały
już podwaliny fizyki i termodynamiki, byłby w stanie nawet wyjaśnić, dlaczego jest to niemożliwe.
Energia nie może powstać z niczego - powiedziałby zapewne. Musi pochodzić z reakcji
chemicznych, baterii elektrycznych, sprężyn zwojowych, sprężonego gazu, kręcących się kół
zamachowych lub innego ściśle określonego zródła. Wszystkie tego typu zródła są w tym
przypadku wykluczone - a nawet gdyby nie były, ilość uzyskanej energii jest absurdalna. Przecież
to przeszło milion razy więcej, niż można osiągnąć w wyniku najsilniejszej reakcji chemicznej!
Fascynujący jest fakt, który się wiąże z powyższym przykładem - nawet wówczas, gdy już
w pełni doceniono istnienie energii atomowej, powiedzmy około roku 1940, niemal wszyscy
naukowcy wyśmialiby pomysł wyzwalania jej poprzez zetknięcie dwóch kawałków metalu. Ci,
którzy wierzyli, iż energia jądra może być kiedyś wyzwolona, bezsprzecznie wyobrażali sobie, że
odbędzie się to za pomocą skomplikowanych urządzeń elektrycznych - rozbijaczy atomów . (Być
może, okaże się to prawdą. Być może będziemy potrzebowali takich maszyn do fuzji jąder atomów
wodoru na skalę przemysłową. Któż to wie?).
Nieoczekiwane odkrycie rozszczepienia uranu w roku 1938 umożliwiło zbudowanie tak
niezwykle prostych (w zasadzie, jeśli nie w praktyce) urządzeń, jak bomba atomowa czy reaktor
jądrowy. %7ładen uczony ich nie przewidział. A gdyby przewidział - naraziłby się na szyderstwa
kolegów.
Nader pouczające i pobudzające wyobraznię byłoby sporządzenie listy wynalazków i
odkryć pod kątem, które z nich zostały przepowiedziane, a które nie. Postaram się to zrobić.
Wszystkie pozycje znajdujące się po lewej stronie zostały już zrealizowane lub odkryte.
Zawierają one element niespodzianki lub całkowitego zaskoczenia. O ile mi wiadomo, niewiele
czasu upłynęło między ich przewidywaniem i odkryciem
Po prawej stronie znajdują się pomysły krążące od setek i tysięcy lat. Niektóre już zostały
zrealizowane, inne będą, jeszcze inne, być może, nie dadzą się zrealizować. Ale które?
Niespodziewane Spodziewane
Promienie X Samochody
Energia jądrowa Latające maszyny
Radio, telewizja Maszyny parowe
Elektronika Aodzie podwodne
Fotografia Statki kosmiczne
Zapisywanie dzwięku Telefon
Mechanika kwantowa Roboty
Teoria względności Promienie śmierci
Tranzystory Transmutacja
Masery. Lasery Sztuczne życie
Nadprzewodniki. Nadciecze Nieśmiertelność
Zegary atomowe. Efekt Mossbauera Niewidzialność
Określenie składu ciał niebieskich Lewitacja bieskich Teleportacja
Datowanie (węgiel 14, itd.) Porozumiewanie się z umarłymi
Wykrywanie niewidzialnych planet Podróże w przeszłość i przyszłość
Jonosfera. Pasy Van Allena Telepatia
[ Pobierz całość w formacie PDF ]