[ Pobierz całość w formacie PDF ]
skiego itp. Ta grupa z szacunkiem odnosiła się do klasyki muzycznej, a całkowicie
odrzucała jako nie-muzykę wszelkie odmiany współczesnej tzw. muzyki młodzieżowej.
Młodzież natomiast tę właśnie muzykę uważała za potoczną i przez wszystkich zrozumiałą.
Najwięcej problemów stwarzało wskazanie elementów potoczności w malarstwie.
Wynikało to zapewne z niewielkiego kontaktu z tą dziedziną sztuki, znacznie mniejszego
niż z filmem czy muzyką, na której słuchanie jesteśmy skazani we własnym domu, mając
niewielkie możliwości wyboru. Ale może właśnie ten mały kontakt z malarstwem sprzyjał
głębszemu zastanowieniu się nad istotą jego potoczności. Za malarstwo potoczne, codzien-
ne, uznawane było po dłuższej refleksji to, które chciałoby się mieć u siebie w domu, które
podobałoby się, na które chętnie by się patrzyło. Najczęściej chcianymi w domu były
obrazy przedstawiajÄ…ce przyrodÄ™, kwiaty (w wazonie) i owoce (na stole). StwarzajÄ… one
możliwość zaspokojenia pragnienia spokoju, ładu, porządku i obfitości, potrzeb najbar-
dziej podstawowych, codziennych, uniwersalnych.
Zarówno w odniesieniu do języka, jak i do innych dziedzin sztuki, a także zwyczajów
i zachowań, potoczność w rozumieniu potocznym sprowadza się do tego, co w życiu
zwykłe, wszystkim dostępne, przez wszystkich akceptowane, a więc ważne, trwałe i nie-
zmienne, mogące ulegać jedynie różnej interpretacji.
Przypisy
1
Przykłady pochodzą z książek: Czas w kulturze, Warszawa 1987, kolejno strony: 235, 244, 255, 319, 340;
Konotacja, Lublin 1988, kolejno strony: 38, 39, 40, 41, 44; oraz z dzienników radiowych.
2
K. Dejna, Atlas polskich innowacji dialektalnych, Aódz 1981, s. 8.
3
A oto kilka wypowiedzi uczniów kl. VI szkoły podstawowej: mowę niepotoczną spotykamy w wierszach
i pracach naukowych, mowa niepotoczna to mowa kwiecista, ubarwiona zwrotami nie używanymi na co dzień;
mówienie niepotoczne to mówienie z wyszukanymi wyrażeniami, mogą występować w nim środki artystyczne;
mowa niepotoczna jest to mowa naukowa, filozoficzna.
4
Z wypowiedzi uczniów kl. V szkoły podstawowej: na wsi najczęściej mówią potocznym językiem; potocz-
nie mówimy swoim językiem, gwarą, mowa potoczna jest gwarą, a niepotoczna jest to język, którym posługuje się
cały jeden kraj.
5
A. Trojanowski, Słownik włókienniczy, Aódz 1930.
6
S. Gisman, Słownik górniczy, Katowice 1949.
7
K. Dejna: Dialektologia i dialektografia, Rozprawy WTN VI, 1966; Podstawowe pojęcia oraz terminy
dialektografii i dialektologii, [w]: Z polskich studiów slawistycznych, Warszawa 1968;
35
W sprawie terminów: dialekt, gwara, żargon, RKJ ATN 1955; Atlas polskich innowacji dialektalnych, Aódz
1981; Język polski i jego odmiany, RKJ ATN 1987.
8
K. Dejna, Język polski..., s. 40.
9
K. Dejna, Język polski..., s. 41.
10
J. Anusiewicz, Kulturowa teoria języka. Zarys problematyki. [w:] Język a kultura, Wrocław 1988, t. I, s. 22.
11
Język potoczny nasycony słownictwem żargonowym pozostaje zrozumiały dla ogółu użytkowników
języka, a żargon nie.
12
Zob. D. Buttler, A. Markowski, Słownictwo wspólnoodmianowe, książkowe i potoczne we współczesnej
polszczyznie, [w:] Język a kultura, t. 1.
13
Były też głosy ograniczające język potoczny do jego wersji mówionej, np. język potoczny to język
mówiony nie pisany (studenckie), mową potoczna posługujemy się na co dzień, a mową niepotoczną czasami
Û
wtedy jak coś piszemy (uczeń kl. VI), potoczny to jest język mowy (uczeń kl. V).
14
Uwagę moją zwróciła interpretacja znaczenia frazeologizmu bańka mydlana, która w potocznym rozumie-
niu utożsamiana była z nietrwałością, kruchością, ale pojawiła się także interpretacja eksponująca jej tęczową
wielobarwność, lekkość, swobodę. Odrębne skojarzenia wiązały się z doświadczeniami życiowymi osób inter-
pretujących, pozostającymi w opozycji negatywne pozytywne w odniesieniu do symbolu bańki mydlanej.
15
Również niektórzy studenci zwracali uwagę na ograniczanie przymiotnika potoczny głównie do związków
frazeologicznych: język potoczny, styl potoczny, które powoli z luznych stają się stałymi. W odniesieniu do innych
dziedzin życia przymiotnik potoczny eliminowany jest przez codzienny, powszechny, popularny, masowy,
a nawet obiegowy.
36
[ Pobierz całość w formacie PDF ]