[ Pobierz całość w formacie PDF ]
ucznia naruszającego dyscyplinę, a jego zachowanie pozostaje niezmienione
uniemożliwia on nauczycielowi prowadzenie zajęć, a uczniom uczenie się
można zastosować odpowiedni do sytuacji rodzaj odsyłania.
Odizolowanie jest czasami koniecznością. Jeśli uczeń zachowuje się
agresywnie, stwarzając swoim zachowaniem zagrożenie dla innych uczniów
lub nauczyciela, odesanie takiego ucznia w celu zapobieżenia niebezpiecznym
zachowaniom i pomoc uczniowi w kontrolowaniu swojego zachowania może
wymagać odizolowania go od sytuacji, która wywołała przeżywanie przez
niego silnych emocji.
Kiedy wykluczenie (izolacja) jest skuteczne
Jak wcześniej pokazano, stosowanie wykluczenia nie jest jednorodnym
sposobem stosowania konsekwencji. Uczeń, wobec którego została
zastosowana konsekwencja wykluczenia może pozostać w klasie (np. może
być posadzony samotnie w ostatniej ławce) lub być wysłany poza klasę (np. do
dyrekcji, psychologa lub pokoju wykluczeń). W przypadku kiedy uczeń zostaje
w klasie pod kontrolą nauczyciela, ważne jest, aby nauczyciel kontrolował
proces przeżywania kary przez ucznia i w odpowiednim momencie pozwoli
mu na powrót do pracy razem z grupą. Pomocne w tym względzie może być
przyjrzenie się, jak przebiega cykl przeżywania kary, który został omówiony
w poprzednich rozdziałach.
Czas wykluczenia
Na skuteczność tego typu kar wpływ ma czas, jaki uczeń pozostaje
wykluczony. W przypadku pierwszych wykluczeń powinny być stosowane
krótsze odcinki czasowe, a w przypadku następnych, jeśli okaże się to
konieczne, należy je wydłużać. W przypadku odesłania do pokoju wykluczeń
lub dyrekcji czas ten powinien wahać się między 5 a 20 minut.
Podejmując decyzję o odesłaniu ucznia, należy wziąć pod uwagę
czy zastosowanie tej metody wobec konkretnego ucznia nie służy mu jako
ucieczka od sytuacji dla niego niemiłej lub awersyjnej. W takim wypadku
56
Metody i techniki interwencji
podjęcie decyzji o odesłaniu może przynieść odwrotne skutki od oczekiwanych
(Goldstein, Apter, Harootunian 1988) .
Miejsce i procedura odizolowania
Nauczyciele i decydenci szkół, którzy zdecydują się na rozbudowanie
możliwych do wykorzystania technik odsyłania, powinni zadbać o warunki
w jakich różne formy odsyłania są realizowane i o stworzenie ogólnoszkolnej
procedury przeprowadzania odizolowania. Dotyczy to w szczególności
odizolowywania ucznia od klasy.
W szkole powinna powstać jasna procedura postępowania
w sytuacji konieczności odizolowania ucznia. Powinna ona obejmować
wymagany sposób postępowania nauczyciela, jak i sposób postępowania osób,
które opiekują się dzieckiem po opuszczeniu przez niego klasy.
Należy podkreślić, że w polskiej tradycji edukacyjnej w zasadzie
nie tworzono specjalnych pomieszczeń przeznaczonych dla uczniów,
którym nakazano opuszczenie klasy z powodu niewłaściwego zachowania
i w których można by było poprowadzić spokojne rozmowy z tymi
uczniami.
57
Dyscyplina w klasie szkolnej
Rozdział VII - Szkolny system
dyscyplinarny
Szkolny system dyscyplinarny (SSD)
Szkolny system dyscyplinarny (szkolna polityka wobec zachowań
naruszających dyscyplinę) powinien jasno określać granice właściwych
i niewłaściwych zachowań uczniów oraz określać możliwe do podjęcia działania
przez nauczyciela. Nabiera to szczególnego znaczenia w klasach starszych
szkoły podstawowej i gimnazjum ze względu na większą ilość uczących
w poszczególnych klasach. Ograniczony kontakt z poszczególnymi
nauczycielami powoduje ograniczoną możliwość ich wpływu na zachowanie
uczniów. Szkolny system dyscyplinarny określający granice zachowań pozwala
nauczycielom na podejmowanie odpowiednich działań, przekazywany jest
również uczniom jasny komunikat dotyczący oczekiwanych zachowań na
terenie szkoły (klasa, korytarze, boisko itd.).
Ważne jest, aby szkolny system dyscyplinarny poza określeniem
niewłaściwych zachowań zawierał również konsekwencje, które mogą spotkać
ucznia w razie złamania obowiązujących w szkole zasad postępowania. Jasno
określone konsekwencje, z którymi uczeń jest dobrze zapoznany, dają mu
możliwość ich unikania, natomiast, jeśli wystąpi konieczność odwołania się
do nich, nauczyciel wie, jakimi środkami dyscyplinarnymi dysponuje. Pozwala
to również na uniknięcie oskarżeń o dowolność i uznaniowość w stosowaniu
przez nauczycieli konsekwencji.
Podjęcie jawnych działań dyscyplinarnych może odnosić się do
dwóch rodzajów działań opierających się na obszarach: sfery profesjonalnej
i sfery działań administracyjno-prawnych. Sfera profesjonalna związana jest
z prowadzeniem działań dyscyplinarnych w oparciu o profesjonalną
wiedzę psychologiczną i pedagogiczną służącą rozwiązywaniu problemów
z zachowaniem uczniów. Prowadzona jest na terenie szkoły lub wspierana
przez instytucje posiadające specyficzną wiedzę i obszar działania. Dlatego
osobami zaangażowanymi w ten rodzaj działania mogą być psychologowie,
pedagodzy i inne osoby zarówno ze szkoły jak i z instytucji wspierających jej
pracę (poradnie pedagogiczno-psychologiczne, ośrodki zdrowia psychicznego,
kurator sądowy, policja itd.).
58
Metody i techniki interwencji
Drugi obszar możliwych działań dotyczy sfery administracyjno-prawnej.
Podstawą dla tego rodzaju działań są zasady zachowania w szkole oraz
normy prawne, których przekroczenie przez ucznia prowadzi do odwołania
się do odpowiednich sankcji lub uruchomienia odpowiednich procedur
postępowania.
Działania dyscyplinarne w sferze profesjonalnej SSD
Podejmowanie działań wykorzystujących wiedzę profesjonalną może
dotyczyć tak różnych form pracy jak rozmowy indywidualne z uczniem,
zawieranie kontraktów, różnych form terapii, zebrań zespołu nauczycieli,
spotkań z rodzicami itd. To co łączy te różne rodzaje działań, to wykorzystanie
[ Pobierz całość w formacie PDF ]